เปิดเลนส์ประวัติศาสตร์โลก 5 เรื่องน่ารู้ของ อเล็กซานเดอร์ เฟลมิงผู้ค้นพบยาปฏิชีวนะที่ช่วยชีวิตคนทั้งโลกโดยไม่ตั้งใจ – สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.)

ทุกวันนี้ เมื่อเราพูดถึง “ยาปฏิชีวนะ” เราอาจนึกถึงยาเม็ดเล็ก ๆ ที่ช่วยรักษาอาการติดเชื้อได้ภายในไม่กี่วัน แต่เบื้องหลังของความก้าวหน้านั้น คือการค้นพบอันยิ่งใหญ่ของชายคนหนึ่งที่โลกต้องจดจำในนามว่า อเล็กซานเดอร์ เฟลมิง (Alexander Fleming) เนื่องในโอกาสวันคล้ายวันเกิดของเฟลมิง (6 สิงหาคม) เราขอพาคุณเดินทางย้อนอดีตผ่าน 5 เรื่องราวที่น่าสนใจของชายผู้เปิดประตูสู่ยุคแห่งยาปฏิชีวนะที่ได้เปลี่ยนแปลงชีวิตผู้คนและโลกใบนี้ไปตลอดกาล

1. เส้นทางสู่ความเป็นนักวิทยาศาสตร์ผู้ยิ่งใหญ่

อเล็กซานเดอร์ เฟลมิง ถือกำเนิดในครอบครัวชาวไร่ที่สกอตแลนด์ ท่ามกลางธรรมชาติที่ปลูกฝังความสามารถในการสังเกตอันละเอียดอ่อน เขาย้ายเข้าสู่ลอนดอนเพื่อเรียนต่อด้วยทุนการศึกษา โดยได้เข้าเรียนแพทยศาสตร์ที่โรงเรียนแพทย์เซนต์แมรีส์ และนั่นคือจุดเริ่มต้นของเส้นทางนักวิทยาศาสตร์ผู้ยิ่งใหญ่

2. ไลโซไซม์ (Lysozyme) กลไกธรรมชาติที่เขาเปิดเผย

ในปี 1921 เฟลมิงค้นพบเอนไซม์ไลโซไซม์ ซึ่งมีอยู่ในน้ำลาย น้ำตา และสารคัดหลั่งของร่างกาย เป็นด่านแรกที่ช่วยร่างกายต่อสู้กับเชื้อโรค แม้จะไม่สามารถฆ่าเชื้อร้ายแรงได้ทั้งหมด แต่นี่คือหนึ่งในผลงานที่เฟลมิงภาคภูมิใจที่สุด เพราะมันแสดงให้เห็นว่า ภูมิคุ้มกันเริ่มต้นจากร่างกายเราเอง

3. เพนิซิลลิน (Penicillin) กับการค้นพบโดยบังเอิญที่เปลี่ยนโลก

ปี 1928 เฟลมิงกลับจากพักร้อนและพบว่าแผ่นเพาะเชื้อแบคทีเรียที่เขาลืมเก็บกลับมีเชื้อราปรากฏ และเชื้อรานั้นทำให้แบคทีเรียรอบ ๆ หยุดเจริญเติบโต เขาตั้งชื่อสารนี้ว่า เพนิซิลลิน ซึ่งกลายเป็นยาปฏิชีวนะจากธรรมชาติชนิดแรกที่ใช้อย่างแพร่หลายทั่วโลกและได้เปลี่ยนแปลงการแพทย์ไปตลอดกาล

4. ทีมเบื้องหลังความสำเร็จที่ทำให้การรักษาเป็นจริง

แม้เฟลมิงเป็นผู้ค้นพบเพนิซิลลิน แต่การทำให้มันกลายเป็น “ยา” ที่ใช้จริงได้ เกิดจากการทำงานร่วมกันของทีมวิจัยที่ University of Oxford โดยเฉพาะ Howard Florey และ Ernst Chain ที่สามารถผลิตเพนิซิลลินในระดับอุตสาหกรรมได้สำเร็จ ทำให้พวกเขาร่วมกันคว้ารางวัลโนเบลในปี 1945 สาขาสรีรวิทยาหรือการแพทย์

5. ยาปฏิชีวนะอาจกลายเป็นดาบสองคม หากไม่ฟังคำเตือน!

เฟลมิงไม่เพียงแต่ค้นพบสิ่งยิ่งใหญ่ เขายังเตือนโลกไว้ล่วงหน้าเกี่ยวกับ “การดื้อยา” หากใช้ยาปฏิชีวนะอย่างพร่ำเพรื่อ เขาย้ำว่าการแพทย์ควรเคารพธรรมชาติ และใช้องค์ความรู้ด้วยความระมัดระวัง ในปี 1945 เขาปฏิเสธเงินรางวัลส่วนตัวกว่า 100,000 ดอลลาร์จากบริษัทอเมริกัน และมอบเงินทั้งหมดให้กับห้องวิจัยแทน

เรื่องราวของ อเล็กซานเดอร์ เฟลมิง ไม่ได้มีเพียงความบังเอิญ แต่คือการผสมผสานระหว่าง ความสงสัย ความมุ่งมั่น และจิตวิญญาณของนักค้นคว้า เขาแสดงให้โลกเห็นว่าบางครั้งคำตอบที่ยิ่งใหญ่ อาจมาในรูปแบบของ “สิ่งเล็ก ๆ ที่เราไม่ทันสังเกต”

และเนื่องในวันคล้ายวันเกิดของเฟลมิง เราขอชวนให้ทุกคนหันกลับมามองสิ่งเล็ก ๆ รอบตัว แล้วลองตั้งคำถามกับสิ่งที่คนอื่นมองข้าม เพราะไม่แน่ว่า “การเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่ อาจเริ่มต้นจากแค่ความสงสัยในสิ่งเล็ก ๆ ที่ใครหลายคนมองข้าม”

อ้างอิง :

1) Britannica: https://www.britannica.com/biography/Alexander-Fleming
2) The Nobel Prize: https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1945/fleming/facts
3) The Science History Institute: https://www.sciencehistory.org/education/scientific-biographies/alexander-fleming

เครดิตภาพ:

ติดตามเราได้ที่