หนังสือ 50 ปี สสวท. เป็นหนังสือที่ถ่ายทอดเรื่องราวการครบรอบ 50 ปีของ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) ตลอด 50 วงปีของต้นไม้ใหญ่ที่แผ่กิ่งก้านสาขาขยายองค์ความรู้และแนวคิดด้านการศึกษาวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และเทคโนโลยี ต่อไปอย่างไม่สิ้นสุด
ทุกเส้นวงปีที่ขยายเพิ่ม สสวท. ได้สร้างผลงานเพื่อพัฒนาการศึกษาวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์และเทคโนโลยีของไทยมากขึ้นเรื่อย ๆ ตามยุคสมัย ในหนังสือเล่มนี้จึงได้รวบรวมประวัติศาสตร์เกี่ยวกับพันธกิจที่สำคัญต่าง ๆ ผ่านประสบการณ์ มุมมอง และคำบอกเล่าของผู้เกี่ยวข้องในพันธกิจนั้น ๆ ผ่านคอลัมน์ต่าง ๆ ดังนี้
สสวท. ณ จุดเริ่มต้น บอกเล่าเรื่องราวสำคัญที่เกิดขึ้นในแต่ละช่วงเวลา ตั้งแต่ก่อนที่จะจัดตั้ง สสวท. อย่างเป็นทางการตั้งแต่ ปี 2512 ในรูปแบบของ Timeline ไปจนถึงปัจจุบัน ปี 2565 ซึ่งเป็นช่วงเปลี่ยนผ่านสู่การจัดการเรียนรู้ฐานสมรรถนะ
ปฐมบท สสวท. สู่การศึกษาฐานสมรรถนะ บรรยายประวัติความเป็นมาของ สสวท. ตามภารกิจหลัก ได้แก่ การพัฒนาหลักสูตร สื่อ และกระบวนการจัดการเรียนรู้ การพัฒนาครู การวัดผลประเมินผล และการพัฒนาและส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษ ปิดท้ายด้วยข้อคิดจากอดีตผู้อำนวยการ สสวท.
ทำไมต้องเรียนวิทยาศาสตร์ ? ทำไมต้องมี สสวท. ? เรื่องราวความสำคัญของ สสวท. ต่อการพัฒนาชาติจากมุมมองของรองศาสตราจารย์ ดร.ธัชชัย สุมิตร และศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.นพ. พรชัย มาตังคสมบัติ
หลักสูตรและกระบวนการจัดการเรียนรู้ที่ไม่เคยหยุดนิ่ง สะท้อนเรื่องเล่าและมุมมองของ ดร.วนิดา ธนประโยชน์ศักดิ์ ต่อการพัฒนาหลักสูตรในช่วง 50 ปี ที่ผ่านมา ไปจนถึงหลักสูตรและการจัดการเรียนรู้ฐานสมรรถนะ
จากตำราสู่ปัญญาประดิษฐ์ ผลงานหนังสือเรียน อุปกรณ์ สื่อการเรียนรู้ สสวท. จากอดีตถึงปัจจุบัน โดยล่าสุด สสวท. กำลังพัฒนาฐานข้อมูลการเรียนรู้และปัญญาประดิษฐ์ เพื่อใช้ในการประเมิน วิเคราะห์ พยากรณ์ และพัฒนาผู้เรียนในอนาคต พร้อมทั้งเสียงสะท้อนจากครูผู้ใช้ผลผลิตดังกล่าว
การวัดประเมินผลสู่การปฏิรูปทั้งระบบ มุมมองของ ดร.ธงชัย ชิวปรีชา ต่องานด้านการวัดประเมินผลการศึกษาวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ ของ สสวท. และ ศาสตราจารย์ ดร.บัณฑิต เอื้ออาภรณ์ ต่อความร่วมมือเพื่อเปลี่ยนแปลงระบบการวัดและประเมินผลการศึกษาไทย
มาตรฐานการศึกษากับการพัฒนาเด็กไทย ความเป็นมาของการดำเนินงานด้านการมาตรฐานการศึกษาวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ในอดีตถึงปัจจุบันต่อการพัฒนาเด็กไทยให้เทียบเคียงมาตรฐานโลกผ่านการถ่ายทอดประสบการณ์ของ ดร.ปรีชาญ เดชศรี และ ดร.พิศาล สร้อยธุหร่ำ
สู่ความเสมอภาคทางการศึกษา เสียงสะท้อนจากรองศาสตราจารย์ ดร.คุณหญิง สุมณฑา พรหมบุญ เกี่ยวกับการดำเนินงานร่วมกับ สสวท. ด้านการพัฒนานักเรียนทุกกลุ่มเพื่อให้เกิดความ เท่าเทียมและความเสมอภาคทางการศึกษา
ครูยุคใหม่ในศตวรรษที่ 21 แนวทางการพัฒนาครูในยุคต่าง ๆ ของ สสวท. จนถึงการสร้างครูในยุคปัจจุบันในรูปแบบและโครงการต่าง ๆ ที่เน้นฐานสมรรถนะผ่านเรื่องเล่าของอาจารย์นันทิยา บุญเคลือบ
ครูผู้นำการเปลี่ยนแปลงการเรียนรู้วิถีใหม่ ความคิดเห็นจากครู สควค. ที่เป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงการเรียนรู้วิถีใหม่เป็นต้นแบบสร้างแรงบันดาลใจหรือมีส่วนเปลี่ยนแปลงการเรียนการสอนในท้องถิ่นในชุมชนหรือระดับชาติ
สร้างคนพัฒนาชาติด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ประวัติความเป็นมาของการดำเนินงานผลงานด้านการพัฒนาผู้มีความสามารถพิเศษของ สสวท. ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และเกร็ดต่างๆ ที่น่าสนใจ จาก ดร.กฤษณพงศ์ กีรติกร ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.ยงยุทธ ยุทธวงศ์ และ ดร.พรชัย อินทร์ฉาย
นักวิทย์ผู้พลิกประเทศ นักวิทยาศาสตร์ผลผลิตจากโครงการ พสวท. ผู้มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนวิทยาศาสตร์ระดับชาติ และจะสามารถพลิกเปลี่ยนประเทศได้ในอนาคต ได้แก่ ดาราศาสตร์สู่อุตสาหกรรม ดร.ศรัณย์ โปษยจินดา นิวเคลียร์ฟิวชัน พลังงานเปลี่ยนโลก รองศาสตราจารย์ ดร.ธวัชชัย อ่อนจันทร์ และ ซินโครตรอน ส่งไทยลงสนามแข่งขันทางเศรษฐกิจ รองศาสตราจารย์ ดร.สาโรจน์ รุจิรวรรธน์
เด็กโอลิมปิกวิชาการไปไหน โครงการโอลิมปิกวิชาการในมุมมองของรองศาสตราจารย์เย็นใจ สมวิเชียร และเส้นทางชีวิตนักเรียนโครงการโอลิมปิกวิชาการ ดร.ชยสิทธิ์ อุตมาภินันท์ ผู้ซึ่งเติบโตมาด้วยใจรักวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ จนสำเร็จการศึกษาและทำงานในสายวิทยาศาสตร์
ความร่วมมือนานาชาติและเครือข่าย สสวท. การสร้างความร่วมมือกับหน่วยงานต่าง ๆ ทั้งในและต่างประเทศ และการพัฒนาความยั่งยืนของเครือข่าย จาก ดร.พรพรรณ ไวทยางกูร
วิสัยทัศน์แห่งอนาคตสู้โลกเปลี่ยน พลิกวิกฤติ สู่โอกาส ก้าวสู่การศึกษารูปแบบใหม่แห่งอนาคต จาก ศาสตราจารย์ ดร.ชูกิจ ลิมปิจำนงค์ และองค์กรที่ขับเคลื่อนงานด้วยใจ จากตัวแทนผู้บริหารและพนักงาน สสวท.
ผู้สนใจอ่านหนังสือ 50 ปี สสวท. ฉบับออนไลน์และดาวน์โหลดฟรีได้ที่เว็บไซต์ https://50th.ipst.ac.th/ipst50thbook/
ผู้เขียน : สินีนาฏ จันทะภา (ฝ่ายยุทธศาสตร์ แผน และประกันคุณภาพ สสวท.)